Other Events and Attributes:

• Residence: Prestegården 18/1, Lærdal

Notes:

Hr. Jonas gjekk fyrst Latinskulen i Bergen og vart kandidat i 171 1. Same året vart han kapellan hjå faren. Då han døydde, for han med ein gong til København for å sikre seg sokneprestembetet i Lærdal. Det fekk han, og vart utnemnd i 1716. Jonas Leyrdahl var vel den største jordeigaren Lærdal har hatt i nyare tid. Alt i 1723 eigde han omlag 20 laupar av dei 124 lauparjordleioe som då fanst i by-di. I tillegg til dette eigde han og alle kyrkjene i prestegjeldet. Såleis fekk han st or makt som jordeigar attåt presteembetet, som og sjølvsagt var ein maktstilling i seg, sjølv. Laberg uttrykte det slik at ein "lærdøl måtte vera svært full, om han torde seia presten i mot". I alle fall laut han betala for moroi når han vart ed ru.

Jon Laberg: Lærdal: Jonas Hanson Leyrdal var f. 1684, gjekk på Latinskulen Bergen og vart kandidat i 1711. Same året vart han kapellan hjå faren. So snart faren var slokna, reiste han til Kjøbenhavn for sikra seg kaldet etter faren. Og det gjekk godt. 3. august 171 6 vart han sokneprest til Lærdal. Jonas Leyrdal vart den store jordeigar den største som i nyare tid nokon gong har vore i Lærdal. Av de 124 laupar jord i Lærdal, åtte han i 1723 ikr. 20 laupar, og Johan Rumohr som og var ein stor jordeigar i sam e tid, åtte 16 laupar Saman åtte desse to ikkje langt frå tredjeparten av all jordi i Lærdal På Borgund åtte dei mest inkje. Jonas Leyrdal åtte jord ogso utanum bygdi, soleis åtte han det gamle adelsæte Kroken i Hafslo. Det kunde ikkje verta ann a, enn at bygdi kjende seg tyngd av desse to bygdekaksane. Det kann ein godt merka på mangt og mykje frå dagliglivet i den tid. Det er nok difor me seier mindre um Jonas Levrdal enn um faren. Den vanlege mannen hadde lite han skulde ha sagt sli k som stoda var. Ein lærdøl måtte vera svert full, om han torde seia presten imot. Han fekk so veta, han Tørris M. Ljøsne. Det var i 1738 i brudlaupet hans Nils Agrimson N. Ljøsne. Då dei hadde tendt ljos um kvelden sat hr. Jonas og nokre andre saman ved langbordet . Då segjer Tørris til presten: "Du er ein falsknar og bedrager, eg skulde ha hug til å smørja de upp". Hr. Jonas bad Tørris og dei andre halda fred. Og til Tørris sa han: "Du er ein bra kar, men du har stelt deg som ein skarv etter at du kom he r til bordet". Tørris: "Det løgst du." Hr. Jonas: "Løgster du meg?" Jau Tørris gjorde då det. Presten skaut til vitner. Tørris: "Det må du vel, eg skal likevel prova at eg har rett." Jonas: "Du skal ikkje stola for mykje på pengane dine, de i kann du nok verta av med." Hvorpå Tørris bandet store eder og la til: "Gjer du meg au for pengar, du hr. Jonas, eg har set ein prest i augo før eg. Her skal du finna ein som skal fylgja deg om det so vert heilt til lagtinget eller kapitlet." Pr esten: "Eg tykkjer synd i deg." Tørris: "Det gjev eg f. for," og slog med det same i bordet. Presten bad han då gå frå bordet, men det vilde han ikkje. Då sa presten: "ja, vil ikkje du gå, so går eg," og dermed gjekk presten frå bordet. Seinare vart Tørris teken frå bordet, og dei fekk presten til å koma att og setja seg på gamle plassen sin. Tørris var då komen til eit anna bord og sat der og stirde på presten, og so kom det: "F. skal begrave denne svarte hunden som sit der." Se inare gjekk 'Tørris ut, men då han kom inn att, ropte bruri: "Eg ser han Tørris har ein kniv i vinstre trøye ærmi." Og det var nok so, at Tørris og truga presten med kniven. Det er greit at det etter dette, vilde korna eit etterspel. Og det kom. Tørris måtte for retten, men då var presten merkelg spak. Presten møtte ikkje sjølv, men let sonen Hans møta for seg. Og sonen skulde seia, at presten ikkje ynskte straff ove r Tørris, når han berre vilde gjera "sømmeleg undskyldnin". Og no hadde Tørris og vorte spak. Han visste ikkje noo gale om presten, sa han, og bad hr. Jonas "instændig om forlatelse". Og det fekk han mot å betala 3 rdl I saksomkostninger. Ein får , når ein les dette, som ein tanke om at dei to hadde havt seg ei god stund saman før dei kom for retten.

Jonas var også eigar av alle kyrkjone I prestegjeldet. Han var største jordeieren i Lærdal

Occupation:
sokneprest

Family/Spouse: Maren Ovesdtr WANGENSTEEN. Maren (daughter of Ove Ovesen (Wangen) STEEN and Kirsti Larsdtr RIIS) was born in 1690 in Prestegården I Vang 32/1; died in 1744. [Group Sheet] [Family Chart]

1. Hans Fanning Jonason LEYRDAL was born in 1717 in Prestegården 18/1, Lærdal; died in 1744 in Prestegården 18/1, Lærdal.
2. Ove Christian Jonasson LEYRDAL was born in 1718 in Prestegården 18/1, Lærdal; died in 1766.
3. Anne Sofie Jonasdtr LEYRDAL was born in 1720 in Prestegården 18/1, Lærdal; died in 1774 in Prestegården I Vardal.
4. Petter Rumohr Jonasson LEYRDAL was born in 1723 in Prestegården 18/1, Lærdal; died in 1776.
5. Ove Andreas Jonasen LEYRDAL was born in 1728 in Prestegården 18/1, Lærdal; died in 1784.

Other Events and Attributes:

• Residence: Prestegården 18/1, Lærdal

Notes:

Han og svogeren Johan Rumohr ble mektige jordeiere i Lærdal. Makten deres kom særlig fra pengeutlån til bøndene i bygda. Når bøndene ikke kunne betal tok presten gården fra dem! Hr. Hans tok namn etter bygdi, "Leyrdahl". Han voks opp hjå morfaren, Hans Clausen Rosing, prest i Kalundborg, Danmark, seinare biskop i Akershus stift (Jfr. J.F. Lampe: Bergens stifts biskoper og præster- (1896). Han vart student 1679, kandida t 1682 og vart deretter i 1682 kapellan hjå faren til han overtok embetet då faren døydde i 1687. Han vart ein stor jordeigar i bygdi. Som godseigar dreiv han fleire sagbruk, mellom anna på Stødno, og han hadde ei ei jekt. Han måtte derfor bruka mykje av si tid til å forvalta eigedommane sine. Ei gong hadde han oppe 9 saker på eitt og same ting. Attåt sitt eige måtte han også forvalta prestegarden sitt gods, heile 17 laupar smør i landskyld.

Jon Laberg: "Lærdal bygdi og ætter" Hans Jonason Leyrdal var son hans Jonas Faniing og toknamn etter bygdi Han var fødd 1660 og vart oppalen hjå morfaren, bisp Bang, då prest i Kalundborg i Danmark. Hans Leyrdal vart student i 1679 oy kandidat i 1682. Same året vart han kapella n hjå faren, og fekk kaldet då faren døydde i 1687. Hr. Hans gifte seg til pengar. Han vart g. m. Anna Sofie Rumohr på Rikheim, dotter til Claus Rumohr. Men pengane kom ikkje so med det same. Dei måtte venta til Rumohr falt frå. Det er og mer keleg kor lite me får veta um hr. Hans den fyrste tid han var prest i Lærdal. Enno so seint som i 1693 åtte han berre Ø. Voll, men etter at han ervde verfaren ser me han møte på mest kvart ting i bygdi. Det var ikkje berre ervegods han hadd e å sjå til rettes med, men ogso det som låg til prestebolet, dei 17 laupar. So kjøpte han Stødnum og ein part av Grøte, og på Stødnum dreiv han sagbruk både heime på garden oo fram i dalen. Eigi jekt hadde han og. Det gjev kann hende ei gløt t inn i det som låg attum prestekjolen, når me fortel at då ei av mennene på jekti bad um å få slutta fekk han det svaret: "Drag d.i vold, jeg er ikke forlegen for dig." Det hende at hr. Hans hadde 9 saker på eit ting. Samstundes med at han var vyrk for gods og guld, gløymde han ikkje å sjå etter korleis sokneborni hans tedde seg. Jakob Rå og Ola Ljøsne fekk so veta, for dei fleire sundagar hadde halde seg borte frå kyrkja. Dei vart stemdede og måtte bøta kva r 3 lod sølv. Like ille gjekk det med Jens Mjelde, for han 2den påskedag drakk seg full etter å ha vore til alters. Det var og ei smedkona, Ambjør Knutsdtr., som fekk kjenna at presten ikkje bar kappa fåfengd. Eit par ungdomar hadde teke eit gar n hjå presten for å driva fiske elvi, og laksen gjorde dei seg tilgode med ljå ho Anbjør. Verste spikket vart han likevel ute for, då Per Hundæri had "krænket" dotter hans, ho Anna. Her vart det hr.Hans som måtte etter. Hans Leyrdal hadde desse borni: Jonas, som vart faren sin ettermann som prest, Claus som døydde som militærkaptei n på Sunnmøre Christine g. m. presten Lars Ovesen Wangenstein i Vang i Valdres og seinare attgift med Per Erikson Klingenberg, Maren m. Christoffer Nagel og Anna g. m. Per Knutson Hundæri, seinare Grøte. Hans Leyrdal døydde i 1716.

Occupation:
sokneprest

Hans married Anna Sofie Clausdtr RUMOHR. Anna (daughter of Claus Pedersen RUMOHR and Kirsten Pedersdtr ROSENBERG) was born about 1668 in Rikheim 8/1, Attigarden, Lærdal; died in 1705. [Group Sheet] [Family Chart]

Other Events and Attributes:

• Residence: Prestegården 18/1, Lærdal

Notes:

Egentlig er hun født i Danmark, men kom til Rikheim med faren i 1665.

Other Events and Attributes:

• Residence: Kyrkjebø I Ytre Sogn

Notes:

Han var først prest i Kyrkjebø, før ha ble sokneprest i Lærdal. Hans første kone het Anna eller Kirsten Knutsdtr Bang og hans andre kone var datter til biskop Hans Rosing. De var på Kyrkjebø fra 1645 til 1658, deretter var han sokneprest i Lærda l til han døde i 1687.

Occupation:
Sokneprest

Jonas married Datter Til Hans ROSSING. [Group Sheet] [Family Chart]

Other Events and Attributes:

• Residence: Kyrkjebø I Ytre Sogn

Other Events and Attributes:

• Residence: Rikheim 8/1, Lærdal

Notes:

Om barna, se under konene. Han ga Rikheim til sønnen i 1705 Etter muntlige tradisjoner skal slekta hans være fra Holstein i Tyskland, med forbindelse til Ahlefeld, Det skal han selv ha fortalt kapteinskollega Gerhard Munthe i Kroken. Selv var han født på øya Als i Sønderborg.

I 1663 var Claus "overtoldforvalter" I Bergen. Han kom til Lærdal som "bergens-borger" like etterpå pg startet med gjestgiveri på Lærdalsøyri. Han overtok alle tre gårdene på Rikheim like etterpå. I april 1886 fikk han skjøte på "Apostolgodset" i gården (2 1/2 hud) av lagmann Hans Hansen og Rådmann Peder Hansen. (Det var nok enken etter en av disse, som drev med pengeutlån i Vang). Litt senere fikk han skjøte av svigerfaren Lauritz Rosenber g på 4 1/2 laup, 1 hud og 28 mæler i Rikheim. Rosenberg hadde tilegnet seg det meste av Rikheim som kjøpe og pantegods I 1660 årene.

I 1665 ble han også futens "stedfordtreder" i Lærdal. I 1685 fikk han hadelsprivilegier og ble handelsmann I Lærdal. I 1683 skrev presten at at Rumohr er "en Borger i Bergen og ellers en handlingsmann sitzhaffig (bosatt) I Lærdal. Hnas gård brukes av en bonde, som efter skat og tynge somefter andre bønders brug efter advenant. Til hans kop- og kvegskat skal find es ikke annerledes end det jeg vet, end såsom han her hosfølgende egen angivelse melder: Han selv, hans kvinde og datter, 1 dreng, 2 piger, 1 hest og 3 kjør". Det ble videre opplyst at Rumohr hadde "rådmann" (en slags formann eller husbonddren), og 5 mannlige tjenere på gården. Kona til rådmannen hadde med seg "1 stuepige, 1 kokkepige, og 2 andre tjenestepiger"

Etter hvert tilegnet Claus seg en god del jord i bygda, utenom Rikheim. Gan lånte nok ut penger til bønder som ikke kunne betale tilbake.

På skiftet etter ham i 1709, ble det opplyst at han døde i København. Fra skiftet nevnes våpensamlingen hans: "1 riflet børse, 1 slet børse med fyrlås, 1 gammel bodebørse, 1 par pistoler med hylster, 1 do umage, 2 gamle kårder og 1 brgelig stålbue !

Claus Pedersen Rumohr lå I flere rettsaker med bøndene omkring. Han saksøkte Ola Mo om stølsretten til "Nøglegrovdalen" (Nivladalen innerst I Råsdalen), Dyrkollbotn og Øyri. Stølen I Dyrkollbotn var rydda av Thomas Lkosne og Josef Eri, og de hadd e tillatelse til det fra Mons Rikheim, en tidligere eier av gården, men det hjalp ikke. Tumohr vant saken. I 1694 gjorde Lars Østensen Bø kraav på stølen på Øyri. Dette var innledningen til en langvarig eiendomsstrid mellom Bø, mo og Rikheim. Rum ohr gikk også til sak mot flere av bøndene for ulovlig hogst. Her var det nok best å holde på det man eide, hvis man skulle bli enda rikere!

Occupation:
kaptein, godseier 1665

Claus married Kirsten Pedersdtr ROSENBERG in 1667. Kirsten was born in Bergen, Hordaland; died in 1795. [Group Sheet] [Family Chart]

Notes:

Occupation:
Biskop